Glaciale afzetting
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Glaciale afzettingen zijn sedimenten die door gletsjers of landijskappen zijn afgezet en bestaan uit een ongesorteerd mengsel van diverse korrelgroottes, zoals klei, silt, zand, grind en stenen.
Omschrijving
Glaciale afzettingen ontstaan door de werking van gletsjers en ijskappen, die materiaal eroderen, transporteren en vervolgens achterlaten. Dit proces resulteert in sedimenten met een slechte sortering, ook wel diamicten genoemd. Een specifiek voorbeeld van een glaciale afzetting is keileem, een ongesorteerd mengsel dat onder landijs wordt afgezet en als grondmorene beschouwd kan worden. In Nederland komt keileem, voornamelijk afgezet tijdens het Saalien, veel voor in de noordelijke provincies en is het onderdeel van de lithostratigrafische Formatie van Drente. Glaciale afzettingen kunnen diverse landschapsvormen creëren, zoals morenes, stuwwallen en drumlins. In de bouwkunde zijn glaciale afzettingen van belang vanwege hun variabele eigenschappen, waaronder draagkracht en doorlatendheid, wat aandacht vraagt bij funderingen.
Keileem als voorbeeld
Keileem is een veelvoorkomende glaciale afzetting in Nederland. Het is een ongesorteerd mengsel van klei, silt, zand, grind en (zwerf)stenen dat onder landijs is gevormd en afgezet. Keileem is zeer compact en slecht waterdoorlatend. Vanwege deze eigenschappen is keileem in het verleden gebruikt bij de aanleg van dijken en dammen, waaronder de kern van de Afsluitdijk. Gebieden met veel keileem kunnen drassig zijn en door de slechte doorlatendheid is het vaak minder geschikte landbouwgrond. Door uitspoeling van fijnere delen kunnen aan het oppervlak zwerfstenen zichtbaar worden.
Bouwkundige relevantie
In de bouwkunde vereisen glaciale afzettingen, zoals keileem, specifiek grondonderzoek. De heterogene samenstelling met variërende korrelgroottes en de mogelijke aanwezigheid van zwerfstenen kunnen de draagkracht en stabiliteit beïnvloeden. De compactheid en slechte waterdoorlatendheid van keileem zijn belangrijke factoren om rekening mee te houden bij funderingswerkzaamheden om problemen zoals ongelijke zettingen te voorkomen. De 'nieuwe' zwerfsteenvondsten in de Zanderij Crailoo illustreren bijvoorbeeld de aanwezigheid van grotere stenen in dit type afzetting.
Vergelijkbare termen
Keileem
Gebruikte bronnen: